POWIDOKI (SALAZAR. TERAZ, I W GODZINIE JEGO ŚMIERCI)
A
A
A
6 września 1968 roku portugalski dyktator Antonio Oliveira de Salazar (1889-1970) spada z krzesła i uderza głową o podłogę. Kilka dni później zostaje operowany, lecz kolejny rozległy wylew przekreśla nadzieje leciwego polityka na powrót do władzy.
Niniejsze wydarzenie staje się punktem wyjścia dla nietuzinkowej opowieści graficznej napisanej przez lizbończyka João Paulo Cotrima: dziennikarza-freelancera, recenzenta oraz scenarzystę filmów animowanych. W ramach snutej przez siebie fragmentarycznej, oferującej różne punkty widzenia narracji (monolog wewnętrzny Salazara, wypowiedzi jego współpracowników, oponentów, przyjaciół i bliskich, ale także wszelkiej maści komentatorów) autor zaprasza czytelnika w podróż meandrami pamięci niegdysiejszego premiera i (pełniącego obowiązki) prezydenta.
Reminiscencje z dzieciństwa (ukazujące relacje protagonisty z rodzeństwem oraz matką) idą tutaj w parze ze wspomnieniami dotyczącymi pobytu Salazara w seminarium w Viseu (gdzie przyjął niższe święcenia kapłańskie) oraz działalnością współtworzonego przez bohatera komiksu Akademickiego Centrum Demokracji Chrześcijańskiej (CADC). Cotrim dokumentuje także rosnące apetyty polityczne przyszłego despoty (autora słynnej sentencji „Nic przeciwko Narodowi, wszystko dla Narodu” przywoływanej skądinąd w niniejszym utworze), który w 1928 roku zostaje ministrem finansów w rządzie Óscara Carmony, zaś w 1932 roku – premierem.
W tym kameralnym studium nie zabrakło również wątków dotyczących powołania do życia Policji ds. Nadzoru i Obrony Państwa (P.V.D.E.), będącej punktem wyjścia do stworzenia P.I.D.E. (Policji ds. Międzynarodowych i Obrony Państwa) – narzędzia nadzoru oraz zwalczania wszelkiej opozycji w czasach Salazaryzmu. Scenki o charakterze melodramatycznym przeplatają się w recenzowanym dziele z przemowami, gabinetowymi dyskusjami i z wyimkami medialnych doniesień o wydarzeniach w kraju i za granicą. Scenarzysta lokuje swoją opowieść także w kontekście wewnętrznych przemian na arenie politycznej, neutralności Portugalii w czasie II wojny światowej, wątków kolonialnych czy tych dotyczących antysalazarowskiej rewolty.
Opowieść o życiu, rządach i śmierci portugalskiego dyktatora swoją mesmeryczną wręcz siłę oddziaływania zawdzięcza fantasmagorycznym pracom lizbońskiego artysty Miguela Rochy, mającego w swoim portfolio liczne ilustracje, projekty komiksowe i teatralne. Zróżnicowany krój czcionki bądź sposób wykorzystywania pól tekstowych (monologi wewnętrzne, wypowiedzi innych dramatis personae nie zawsze widocznych w przestrzeni danego kadru, dialogi, fragmenty odręcznie pisanych listów lub partie narracji stylizowane na maszynopis) dopasowany został do kalejdoskopowo zmieniających się porządków czasoprzestrzennych oraz podmiotów wypowiedzi.
Rocha z powodzeniem wykorzystuje w „Salazarze” technikę kolażową (archiwalne zdjęcia, nagłówki gazet), podbudowującą faktograficzny aspekt utworu, w którym prym wiodą rozmyte, utrzymance w sepii ilustracje z jednej strony budzące skojarzenia z wiekowymi fotografiami, z drugiej – będące powidokami przeszłości majaczącymi w gasnącym umyśle starca. Jednym słowem: warto!
Niniejsze wydarzenie staje się punktem wyjścia dla nietuzinkowej opowieści graficznej napisanej przez lizbończyka João Paulo Cotrima: dziennikarza-freelancera, recenzenta oraz scenarzystę filmów animowanych. W ramach snutej przez siebie fragmentarycznej, oferującej różne punkty widzenia narracji (monolog wewnętrzny Salazara, wypowiedzi jego współpracowników, oponentów, przyjaciół i bliskich, ale także wszelkiej maści komentatorów) autor zaprasza czytelnika w podróż meandrami pamięci niegdysiejszego premiera i (pełniącego obowiązki) prezydenta.
Reminiscencje z dzieciństwa (ukazujące relacje protagonisty z rodzeństwem oraz matką) idą tutaj w parze ze wspomnieniami dotyczącymi pobytu Salazara w seminarium w Viseu (gdzie przyjął niższe święcenia kapłańskie) oraz działalnością współtworzonego przez bohatera komiksu Akademickiego Centrum Demokracji Chrześcijańskiej (CADC). Cotrim dokumentuje także rosnące apetyty polityczne przyszłego despoty (autora słynnej sentencji „Nic przeciwko Narodowi, wszystko dla Narodu” przywoływanej skądinąd w niniejszym utworze), który w 1928 roku zostaje ministrem finansów w rządzie Óscara Carmony, zaś w 1932 roku – premierem.
W tym kameralnym studium nie zabrakło również wątków dotyczących powołania do życia Policji ds. Nadzoru i Obrony Państwa (P.V.D.E.), będącej punktem wyjścia do stworzenia P.I.D.E. (Policji ds. Międzynarodowych i Obrony Państwa) – narzędzia nadzoru oraz zwalczania wszelkiej opozycji w czasach Salazaryzmu. Scenki o charakterze melodramatycznym przeplatają się w recenzowanym dziele z przemowami, gabinetowymi dyskusjami i z wyimkami medialnych doniesień o wydarzeniach w kraju i za granicą. Scenarzysta lokuje swoją opowieść także w kontekście wewnętrznych przemian na arenie politycznej, neutralności Portugalii w czasie II wojny światowej, wątków kolonialnych czy tych dotyczących antysalazarowskiej rewolty.
Opowieść o życiu, rządach i śmierci portugalskiego dyktatora swoją mesmeryczną wręcz siłę oddziaływania zawdzięcza fantasmagorycznym pracom lizbońskiego artysty Miguela Rochy, mającego w swoim portfolio liczne ilustracje, projekty komiksowe i teatralne. Zróżnicowany krój czcionki bądź sposób wykorzystywania pól tekstowych (monologi wewnętrzne, wypowiedzi innych dramatis personae nie zawsze widocznych w przestrzeni danego kadru, dialogi, fragmenty odręcznie pisanych listów lub partie narracji stylizowane na maszynopis) dopasowany został do kalejdoskopowo zmieniających się porządków czasoprzestrzennych oraz podmiotów wypowiedzi.
Rocha z powodzeniem wykorzystuje w „Salazarze” technikę kolażową (archiwalne zdjęcia, nagłówki gazet), podbudowującą faktograficzny aspekt utworu, w którym prym wiodą rozmyte, utrzymance w sepii ilustracje z jednej strony budzące skojarzenia z wiekowymi fotografiami, z drugiej – będące powidokami przeszłości majaczącymi w gasnącym umyśle starca. Jednym słowem: warto!
João Paulo Cotrim, Miguel Rocha: „Salazar. Teraz, i w godzinie jego śmierci” („Salazar, agora na hora da sua morte”). Tłumaczenie: Tamara Sobolewska, Jakub Jankowski. Timof comics. Warszawa 2020.
Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego. Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury. |