Pierwsze trzy rozdziały tomu „Wolność albo śmierć” są pracą dyplomową Aleksandry Herzyk: absolwentki krakowskiej ASP, autorki komiksów oraz cenionej ilustratorki mającej na swoim koncie między innymi współpracę z Amnesty International czy Krytyką Polityczną. Bohaterką tej przygodowej opowieści osadzonej w czasach rewolucji francuskiej (ściślej: w roku 1782) jest płomiennowłosa Franciszka Barre. Chociaż protagonistka dorastała na ulicy, wiodąc przestępczy żywot, udało jej się wyjść na prostą dzięki wsparciu ze strony życzliwych ludzi. Jednak szczęście nie trwało długo.

Decydując się udział we włamaniu (w którym uczestniczyli także jej kamraci Johann i Klaus), Franciszka przypieczętowała swój los. Mając na sumieniu śmierć żandarma, porzucona w newralgicznym momencie przez przyjaciół Barre zostaje osadzona w twierdzy Szpilberg. Właśnie tam odwiedza ją carski oficer Juliusz von Mensdorff, który przedstawia hardej więźniarce propozycję nie do odrzucenia, dając jej jednocześnie szansę na odpokutowanie zbrodni. Jako agentka carskiego wywiadu Franciszka trafia do pogrążonego w chaosie Paryża, gdzie musi odnaleźć się w nowych dla siebie realiach, nie zapominając przy tym o wyrównaniu rachunków z dawnymi druhami.

Sugestywnie oddany społeczno-polityczny klimat tamtych lat, retrospektywy tryb narracji snutej przez bohaterkę i wiarygodnie zaprezentowany konflikt racji (vide: poglądy bezwzględnej rewolucjonistki Klary Lacombe kontra przekonania przyjaciela Franciszki, Gasparda – republikańskiego malarza o mocnym kręgosłupie moralnym) to te aspekty opowieści Herzyk, które zdecydowanie przemawiają na korzyść liczącego 264 strony, zamkniętego w miękkiej oprawie albumu.

Uproszczona, chwilami lekko karykaturalna, choć z ducha realistyczna i dbająca o szczegóły kreska dobrze sprawdza się zarówno w ujęciach portretowych, jak i w scenach rozgrywających się w ponurych wnętrzach czy na paryskich ulicach. Stonowana kolorystyka nadaje recenzowanemu dziełu ciekawą aurę (rolę barwnej, symbolicznej dominanty pełni tu jednak czerwień – przelewana krew, wino, krwistość nieba, włosy Franciszki czy suknia Klary są tego dobrymi, choć nie jedynym przykładami), sprawiając, że pierwsze spotkanie z bohaterami serii „Wolność albo śmierć” jest całkiem obiecujące. Trzymam kciuki!

Herzyk: „Wolność albo śmierć”. Kultura Gniewu. Warszawa 2022.