ISSN 2658-1086
HARMONIJNY SPLOT
A
A
A
Powieść graficzna, czyli, jak sama nazwa wskazuje, gatunek z pogranicza prozy oraz rysunku, wciąż nie jest traktowana jako pełnoprawne dzieło sztuki. Dopiero komiks „Maus”, dotyczący Holocaustu, po otrzymaniu Nagrody Pulitzera zyskał nie tylko sławę, ale też poważanie. Dlatego każda kolejna, ambitna powieść graficzna porównywana jest właśnie do „Mausa”, co ma obronić ją przed pogardliwym stwierdzeniem: „To tylko KOMIKS, a nie PRAWDZIWA KSIĄŻKA, więc nie warto tego czytać.”
Wydawca polskiego tłumaczenia „Stuck Rubber Baby” buduje jego renomę nie tylko poprzez umieszczenie na okładce cytatu porównującego go do „Mausa”, ale również poprzez wstęp Alison Bechdel. Stworzony przez nią, autobiograficzny „Funhome. Tragikomiks rodzinny”, opisujący uświadamianie sobie tożsamości lesbijskiej, połączone z odkrywaniem homoseksualnej orientacji również w ojcu, został wydany w Polsce przed dwoma laty i zyskał już pewien prestiż. Niemały udział miało w tym porównywanie „Funhome” do – jakżeby inaczej – „Mausa” oraz wstęp pióra Izabeli Filipiak.
Alison Bechdel we wprowadzeniu do książki Howarda Cruse’a wyznaje, że był on dla niej przewodnikiem zarówno w świecie komiksów, jak też ruchu LGBT. Tym samym przybliża autora „Stuck Rubber Baby” polskim czytelnikom oraz nobilituje go. Alison Bechdel zwraca również uwagę na wyjątkowe bogactwo plastyczne utworu, a zwłaszcza na wielką szczegółowość scen zbiorowych oraz na różnorodne odcienie skóry bohaterów. Zachwyca się także realizmem psychologicznym w konstruowaniu postaci, które przechodzą liczne przemiany, niepokoje, dylematy.
„Funhome” oraz „Stuck Rubber Baby” łączy pierwszoosobowa, emocjonalna narracja oraz motyw odkrywania tożsamości homoseksualnej. Oba znakomicie wpisują się w nurt literatury inicjacyjnej. Pierwszy z komiksów to jednak kameralna historia, dotyczącą przede wszystkim głównej bohaterki i jej relacji rodzinnych. Natomiast dzieło Howarda Cruse’a jest wielowątkowe i w równej mierze portretuje narratora, Tolanda oraz jego otoczenie, co całą generację urodzonych w latach czterdziestych Amerykanów. Dlatego można nazwać je powieścią pokoleniową.
Na kartach „Stuck Rubber Baby” widać harmonijny splot działań wszystkich ruchów wolnościowych lat sześćdziesiątych. Bohaterowie walczą o równe traktowanie Afroamerykanów, o wolność obyczajową dla hetero- i homoseksualistów, o prawo kobiet do samostanowienia. Siłę oraz wytchnienie daje im muzyka – zarówno jazz, rock, jak też kościelne pieśni.
Powieść pokazuje cały wachlarz postaw mieszkańców Południa Stanów Zjednoczonych względem czarnoskórej ludności – od agresji Ku Klux Klanu, poprzez różne stopnie obrzydzenia, protekcjonalną tolerancję oraz obojętność, aż po współodczuwanie i chęć niesienia pomocy. Podobne zróżnicowanie charakteryzuje stosunek poszczególnych postaci do homoseksualizmu. Co ciekawe, niektórzy bohaterowie Howarda Cruse’a nie wykazują jednocześnie tolerancji dla gejów i Murzynów – jak policjant, który chętnie odwiedza „bar dla ciot”, a jednocześnie agresywnie tłumi demonstrację „czarnolubów”. Poglądy na kwestie obyczajowe i rasowe niektórych postaci, na przykład Tolanda i jego siostry, nie są stałe, ale przechodzą powolną ewolucję, znacznie bardziej wiarygodną od gwałtownych przemian.
„Stuck Rubber Baby” w niebanalny sposób prezentuje również skomplikowane relacje rodzinne. Często powodem rozdźwięku są poglądy polityczne czy homoseksualizm jednego z członków rodziny. W jednym z najbardziej wzruszających fragmentów utworu Sammy, walczący o prawa Afroameryknaów gej, wykrzykuje sparaliżowanemu ojcu, który się go wyrzekł, wzbierający w nim przez lata żal oraz złość. Znacznie bardziej groteskowo autor przedstawił natomiast sceny, w których Orley, szwagier głównego bohatera, nazywa jego nienarodzone jeszcze dziecko „diabelskim nasieniem” oraz donosi prawicowym ugrupowaniom o miejscu pobytu Sammy’ego, przyczyniając się tym samym do jego brutalnego morderstwa.
Howard Cruse pokazuje jednak, że prawdziwa miłość wystrzega się podobnych uprzedzeń. Dlatego też pastor Pepper i jego żona Anna akceptują to, że ich syn Les jest gejem. Siostra Tolanda wzrusza się natomiast jego publicznym comming outem, zaś brak akceptacji Orleya i jego zachowanie w sprawie Sammy’ego kwituje pozwem o rozwód.
Komiks porusza również trudny problem nieplanowanej ciąży, w którą zachodzi z Tolandem Ginger, bojowniczka o prawa Afroamerykanów i początkująca piosenkarka. Autor pokazuje dylematy przyszłych rodziców (z których jedno uczy się właśnie akceptować swój homoseksualizm), nie oceniając żadnego z rozwiązań, które rozważają.
„Stuck Rubber Baby” to narysowana z rozmachem, dająca do myślenia powieść graficzna, stanowiąca pouczającą lekcję historii Ameryki. Książka z pewnością może zainteresować nie tylko miłośników komiksu oraz ruchu LGBT.
Wydawca polskiego tłumaczenia „Stuck Rubber Baby” buduje jego renomę nie tylko poprzez umieszczenie na okładce cytatu porównującego go do „Mausa”, ale również poprzez wstęp Alison Bechdel. Stworzony przez nią, autobiograficzny „Funhome. Tragikomiks rodzinny”, opisujący uświadamianie sobie tożsamości lesbijskiej, połączone z odkrywaniem homoseksualnej orientacji również w ojcu, został wydany w Polsce przed dwoma laty i zyskał już pewien prestiż. Niemały udział miało w tym porównywanie „Funhome” do – jakżeby inaczej – „Mausa” oraz wstęp pióra Izabeli Filipiak.
Alison Bechdel we wprowadzeniu do książki Howarda Cruse’a wyznaje, że był on dla niej przewodnikiem zarówno w świecie komiksów, jak też ruchu LGBT. Tym samym przybliża autora „Stuck Rubber Baby” polskim czytelnikom oraz nobilituje go. Alison Bechdel zwraca również uwagę na wyjątkowe bogactwo plastyczne utworu, a zwłaszcza na wielką szczegółowość scen zbiorowych oraz na różnorodne odcienie skóry bohaterów. Zachwyca się także realizmem psychologicznym w konstruowaniu postaci, które przechodzą liczne przemiany, niepokoje, dylematy.
„Funhome” oraz „Stuck Rubber Baby” łączy pierwszoosobowa, emocjonalna narracja oraz motyw odkrywania tożsamości homoseksualnej. Oba znakomicie wpisują się w nurt literatury inicjacyjnej. Pierwszy z komiksów to jednak kameralna historia, dotyczącą przede wszystkim głównej bohaterki i jej relacji rodzinnych. Natomiast dzieło Howarda Cruse’a jest wielowątkowe i w równej mierze portretuje narratora, Tolanda oraz jego otoczenie, co całą generację urodzonych w latach czterdziestych Amerykanów. Dlatego można nazwać je powieścią pokoleniową.
Na kartach „Stuck Rubber Baby” widać harmonijny splot działań wszystkich ruchów wolnościowych lat sześćdziesiątych. Bohaterowie walczą o równe traktowanie Afroamerykanów, o wolność obyczajową dla hetero- i homoseksualistów, o prawo kobiet do samostanowienia. Siłę oraz wytchnienie daje im muzyka – zarówno jazz, rock, jak też kościelne pieśni.
Powieść pokazuje cały wachlarz postaw mieszkańców Południa Stanów Zjednoczonych względem czarnoskórej ludności – od agresji Ku Klux Klanu, poprzez różne stopnie obrzydzenia, protekcjonalną tolerancję oraz obojętność, aż po współodczuwanie i chęć niesienia pomocy. Podobne zróżnicowanie charakteryzuje stosunek poszczególnych postaci do homoseksualizmu. Co ciekawe, niektórzy bohaterowie Howarda Cruse’a nie wykazują jednocześnie tolerancji dla gejów i Murzynów – jak policjant, który chętnie odwiedza „bar dla ciot”, a jednocześnie agresywnie tłumi demonstrację „czarnolubów”. Poglądy na kwestie obyczajowe i rasowe niektórych postaci, na przykład Tolanda i jego siostry, nie są stałe, ale przechodzą powolną ewolucję, znacznie bardziej wiarygodną od gwałtownych przemian.
„Stuck Rubber Baby” w niebanalny sposób prezentuje również skomplikowane relacje rodzinne. Często powodem rozdźwięku są poglądy polityczne czy homoseksualizm jednego z członków rodziny. W jednym z najbardziej wzruszających fragmentów utworu Sammy, walczący o prawa Afroameryknaów gej, wykrzykuje sparaliżowanemu ojcu, który się go wyrzekł, wzbierający w nim przez lata żal oraz złość. Znacznie bardziej groteskowo autor przedstawił natomiast sceny, w których Orley, szwagier głównego bohatera, nazywa jego nienarodzone jeszcze dziecko „diabelskim nasieniem” oraz donosi prawicowym ugrupowaniom o miejscu pobytu Sammy’ego, przyczyniając się tym samym do jego brutalnego morderstwa.
Howard Cruse pokazuje jednak, że prawdziwa miłość wystrzega się podobnych uprzedzeń. Dlatego też pastor Pepper i jego żona Anna akceptują to, że ich syn Les jest gejem. Siostra Tolanda wzrusza się natomiast jego publicznym comming outem, zaś brak akceptacji Orleya i jego zachowanie w sprawie Sammy’ego kwituje pozwem o rozwód.
Komiks porusza również trudny problem nieplanowanej ciąży, w którą zachodzi z Tolandem Ginger, bojowniczka o prawa Afroamerykanów i początkująca piosenkarka. Autor pokazuje dylematy przyszłych rodziców (z których jedno uczy się właśnie akceptować swój homoseksualizm), nie oceniając żadnego z rozwiązań, które rozważają.
„Stuck Rubber Baby” to narysowana z rozmachem, dająca do myślenia powieść graficzna, stanowiąca pouczającą lekcję historii Ameryki. Książka z pewnością może zainteresować nie tylko miłośników komiksu oraz ruchu LGBT.
Howard Cruse: „Stuck Rubber Baby”. Tłum. Maria Laura Jędrzejowska. Centrala. East Cover. Poznań 2011.
| Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego. Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury. |
 |
 |