ArtPapier

Muszę przyznać, że „Sensacyjne życie ptaków” Adama Zbyryta to jedna z najciekawszych książek, jakie czytałam w ostatnim czasie – i nie mówię tu tylko o propozycjach z zakresu animal studies. Choć słyszy się jeszcze czasem, że publikacje przyrodnicze skierowane są przede wszystkim dla pasjonatów, osób wertujących wydane kilkadziesiąt lat temu grube atlasy, uczących się na pamięć łacińskich nazw przedstawicieli królestw fauny i flory oraz namiętnie kolekcjonujących periodyki opisujące najdalsze zakątki Ziemi, to dzięki takim autorom jak Zbyryt stereotyp ten na szczęście powoli odchodzi w zapomnienie.

Zbyryt, biolog, zoolog, ornitolog, popularyzator nauki, w „Sensacyjnym życiu ptaków” z wielką charyzmą i sporą dozą humoru przedstawia czytelnikom i czytelniczkom fascynujący obraz różnorodnych ptasich zachowań (w końcu, jak mówią, każdy dudek ma swój czubek). Publikacja liczy nieco ponad 300 stron, jednak autor nie pozwala odbiorcom i odbiorczyniom na chwilę znużenia. Rozdziały, choć zostały obudowane solidną dawką bibliografii przedmiotowej, nie przypominają sztywnej pogadanki. Wręcz przeciwnie, autor stara się zaprezentować zebrany materiał w sposób żywo zajmujący czytelnika i czytelniczkę, przywołując własne doświadczenia. I tak dowiadujemy się, że przyrodnik kosztował mięsa leśnego kuraka-ofiary wypadku drogowego, w cukierni zakupił spory zapas makowca, aby, zjadając kolejne kawałki, zbadać wpływ opioidów na organizm, a w domu hoduje, podlewając je tylko demineralizowaną wodą, rosiczki przylądkowe. Z lektury „Sensacyjnego życia ptaków” dowiadujemy się między innymi, jak należy odczytywać znaczenie ptasich odchodów, czy zwierzęta te stosują metody samoleczenia, czy bywają ptaki trujące, jak wygląda ich kosmetyka oraz czy w ptasim świecie znane jest zjawisko masturbacji. Te, wydawałoby się, niezwiązane ze sobą zagadnienia, dopełniają się, dając możliwie szeroki ogląd nieznanych powszechnie aspektów ptasiego życia. Sądzę, że Zbyrytowi udało się zrealizować – nawet z nawiązką! – zamierzone we wstępie książki cele. Jak sam bowiem podkreśla, „Sensacyjne życie ptaków” miało wskazać podobieństwa między funkcjonowaniem świata antropocentrycznego i nieantropocentrycznego, przedstawić najmniej znane fakty z życia tych zwierząt, ukazać aktualny stan wiedzy przyrodniczej i ornitologicznej oraz zaszczepić w ludziach ciekawość (zob. s. 10).

Szczególnie docenić należy sposób wydania książki. Sama już okładka przedstawiająca wizerunki ptaków – sensacyjnie różowa! – zachęca do lektury. Warto dodać, że ptaki dość mocno ze sobą kontrastują, ponieważ jeden wyróżnia się na tle swoich czarnopiórych kolegów niebieskim kolorem i charakterystycznym, egzotycznym upierzeniem. Wewnątrz książki znajdziemy z kolei piękne fotografie poszczególnych gatunków ptaków (choć zdarzy się też wąż czy modliszka). Układ treści jest klarowny, a przejrzystości dodają publikacji elementy graficzne zamieszone przy końcach rozdziałów. Całość prezentuje się naprawdę atrakcyjnie, wręcz nieco albumowo. „Sensacyjne życie ptaków” to z pewnością jedna z tych książek, wobec których nie da się w księgarni przejść obojętnie.

Autor swoją opowieść konkluduje następująco: „Jeśli komuś czytanie o ptakach i zdobywanie nowych informacji na temat ich zwyczajów sprawia tyle radości, co mnie, to znaczy, że jest równie szczęśliwym człowiekiem. Obyśmy nigdy tego nie utracili!” (s. 306). W mojej opinii ludzi szczęśliwych w taki „ptasi” sposób przybywa – a to również wielka zasługa takich popularyzatorów nauki jak Adam Zbyryt.

Adam Zbyryt: „Sensacyjne życie ptaków. Pierzaste wampiry, tęczowe albatrosy i trujące przepiórki”. Wydawnictwo Poznańskie. Poznań 2023.

Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego.
Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury.