ISSN 2658-1086
POLECAMY: PROJEKT 'POLA WIDZENIA KSIĄŻKI'
A
A
A
POLA WIDZENIA KSIĄŻKI – OPOWIEŚCI O CISZY
Termin realizacji: od 6.05 do 31.12.2024 r.
„Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” to kontynuacja unikalnego projektu edukacji literackiej w korespondencji z innymi dziedzinami sztuki. Projekt, adresowany przede wszystkim do użytkowników/czek Biblioteki Śląskiej, odnosi się do arteterapeutycznej funkcji literatury i nawiązuje do dzieł Czesława Miłosza oraz innych twórców/czyń XX i XXI wieku. Celem projektu jest wzmocnienie roli biblioteki w aktywizacji społeczności lokalnej i wsparcie czytelników/czek w poszukiwaniu przestrzeni wyciszenia poprzez: organizację cyklu wystaw inspirowanych literaturą, interdyscyplinarnego programu warsztatów (przeznaczonych przede wszystkim dla dzieci i młodzieży). Przygotowana wieloaspektowa oferta kładzie nacisk na jakość i innowacyjność działań oraz wzmacnianie potencjału indywidualnego i instytucjonalnego. Do projektu zaprosiliśmy licznych partnerów – szkoły, instytucje kultury i sztuki, placówki wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, biblioteki. Projekt tworzy lokalną sieć powiązań na rzecz promocji literatury.
IDEA PROJEKTU
„Pola widzenia książki – o powieści o ciszy” jest kontynuacją wieloletniego projektu edukacji literackiej w korespondencji z innymi dziedzinami sztuki, w którym co roku eksplorowany jest nowy aspekt edukacyjny, dostosowany do aktualnych potrzeb odbiorców/czyń oferty Biblioteki Śląskiej. Zeszłoroczna edycja unaoczniła, jak istotnym problemem są obecnie zaburzenia depresyjne i powiązane z nimi problemy zdrowotne, obniżające nasz komfort życia (analizę opieraliśmy na fachowej literaturze, w tym wynikach ogólnoświatowych raportów, m.in. Raport Global Burden of Disease, powstały na podstawie badań prowadzonych przez Institute for Health Metrics and Evaluation IHME). Jednocześnie bardzo wyraźnie zaznaczona jest diagnozowana w raporcie niezdolność systemów ochrony zdrowia publicznego do powstrzymania wzrostu czynników ryzyka. Sprawia to, że rola odpowiedniej edukacji i wykorzystania wszystkich możliwych zasobów do ochrony zdrowia, staje się globalnie istotnym priorytetem na różnych polach działalności społecznej. Również instytucje pożytku publicznego takie jak biblioteki i instytucje kultury powinny nawiązywać do diagnozowanych globalnych problemów i starać się przeciwdziałać ich negatywnym skutkom.
W tym roku do tych diagnoz i wątku arteterapeutycznego dołączamy temat CISZY. Raport „Environmental noise in Europe 2020”, opublikowany przez European Environment Agency, opisuje najważniejsze problemy związane z zanieczyszczeniem dźwiękowym. W raporcie znalazła się analiza ekspozycji populacji ludzkiej w Europie na hałas środowiskowy, szczególnie w dużych miastach. Przedstawiono także szereg negatywnych konsekwencji oddziaływania hałasu na zdrowie oraz bioróżnorodność jako powszechną i dotkliwą „normę” XXI wieku. Temat ten był konsekwentnie zaniedbywany przez wiele lat. Przykładowo, ponad 50 lat wcześniej niż raport EEA, formułuje ten problem polski pedagog i działacz oświatowy, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Maksymilian Siemieński: „Hałas stanowi jeden z najważniejszych i najbardziej szkodliwych czynników nerwicorodnych zagrażających naszemu zdrowiu psychicznemu. Zwalczanie hałasu wyraża postawę humanizmu i życzliwości wobec drugiego człowieka, tak w środowisku jego działalności bezpośrednio produktywnej: w fabryce, w biurze i w zakładzie pracy, jak i w życiu prywatnym: w mieszkaniu i na ulicy, w chwilach jego wypoczynku i gromadzenia sił do przyszłego wysiłku” (Siemieński M., „Kultura a środowisko akustyczne człowieka”, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1967). CISZĘ traktujemy więc jako przestrzeń zwalczania negatywnych skutków hałasu, narzędzie kontemplacji, przestrzeń refleksji, oddechu, kontaktu z samym sobą i źródło kształtowania postawy humanizmu i życzliwości wobec innych.
Punktem wyjścia dla opracowywania celu tegorocznej edycji projektu „Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” była więc refleksja o harmonizującej i arteterapeutycznej funkcji literatury i opowiadania – jako aktywnego procesu odnajdywania słów i indywidualnych treści, będących podstawą literatury oraz dzielenia się nimi z innymi. Odnajdywanie ciszy, kontemplacja, kontakt ze sztuką poprzez zmysły ma nas zachęcać do wydobywania naszych najważniejszych opowieści.
Pozytywny odbiór takiego podejściem do kontaktu z literaturą uczestników/czek projektu w 2023 r., zachęca do kontynuowania tej metody pracy. Tegoroczne „Opowieści o ciszy” rozumiane są tutaj jako temat wyjściowy dla promowania nowego modelu czytelnictwa, w którym na pierwszym planie wyeksponowane zostaną następujące wartości literatury: poszukiwanie bezpiecznej przestrzeni dla oswajania trudnych sytuacji i niepokojów świata zewnętrznego (funkcja terapeutyczna), poszukiwanie własnego miejsca oraz nazywanie i porządkowanie odczuć (funkcja harmonizująca) oraz rozwijanie wyobraźni, umiejętności komunikowania się poprzez literaturę i sztukę czy twórczego i kreatywnego zmysłu wspierającego ludzi w trudnych czasach (funkcja arteterapeutyczna). Patronem literackim tych rozważań będzie wybitny polski poeta, prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury – Czesław Miłosz. W związku z ustanowieniem przez Senat RP roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza, chcemy przywołać wątki CISZY właśnie z jego twórczości, pokazując, jak celnie diagnozowane przez niego potrzeby związane z kształtowaniem postawy humanizmu, wsłuchania się w drugiego człowieka wiążą się z umiejętnością zatrzymania się, odnajdywania spokoju i kontemplacji w codziennym życiu. Z tego też powodu w projekcie nawiązaliśmy partnerstwo z Ośrodkiem „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach, prowadzonym przez Fundację Pogranicze. Ośrodek ma kilka filii, m.in. Białą Synagogę czy ważny dla nas Dwór Miłosza – Międzynarodowe Centrum Dialogu w Krasnogrudzie, które powstało pod patronatem Miłosza i wiąże się z historią jego rodu. Inspirując się nowymi i kontynuowanymi współpracami, chcemy stworzyć przestrzeń dialogu w duchu twórczości Miłosza. W kontekście wyzwań edukacyjnych ważne będą dla nas: prostota przekazu, intuicja połączona z wiedzą, zmysłowość odbioru rzeczywistości, regularność praktykowania kontemplacji, systematyczność kontaktu z literaturą i sztuką jako budowanie kapitału indywidualnego i społecznego, umiejętność samoregulacji, skupienia i wydobywania znaczeń z opowieści.
Celem podstawowym projektu jest więc:
- wzmocnienie funkcji biblioteki jako ośrodka animującego kulturę i aktywizującego społeczności lokalne,
- dostosowanie oferty do potrzeb i zapotrzebowania na wspieranie procesów radzenia sobie z zanieczyszczeniami dźwiękowymi, przebodźcowaniem i kulturą nadmiaru,
- wykorzystanie połączenia literatury i sztuki wizualnej jako możliwości animowania czytelnictwa, w ramach którego słowo łączy się z obrazem; wypracowana nowatorska metoda pracy pozwoli wzmocnić potencjał promocji czytelnictwa w instytucji,
- rozwój kompetencji zespołu poprzez prowadzenie warsztatów twórczych i współprac z artystami i literatami zarówno na miejscu w bibliotece jak i bibliotekach partnerskich w Polsce,
- ułatwienie dostępu do usług biblioteki i rozwój wiedzy na temat funkcji literatury w wymiarze terapeutycznym i kształtowania świadomości, w tym kształtowanie dobrych nawyków czytelniczych.
Biblioteka staje się w tym wymiarze pracownią otwartą, która spełnia ważną misję społeczną – inspiruje i pokazuje, w jaki sposób korzystać z literatury, aby rozwijała na poziomie indywidualnym oraz wspólnotowym. Uczy również metod kontaktu z tekstem literackim, zwiększając kompetencje do samodzielnego obcowania z dziedzictwem literackim. Podejmuje też trud reagowania na otaczającą sytuację społeczną, zapewniając dostosowanie oferty do najbardziej palących problemów. Jest to również miejsce zaufania społecznego. Do projektu zaproszeni zostali zatem profesjonalni twórcy i profesjonalne twórczynie związani zarówno z literaturą, jak i korespondującymi dziedzinami sztuki (grafika, malarstwo). Kompleksowa, interdyscyplinarna oferta kładzie nacisk na jakość i innowacyjność działań oraz wzmacnianie potencjału indywidualnego uczestników/uczestniczek, ale także potencjału instytucjonalnego (m.in. w zakresie wzmacniania i poszerzania sieci współprac). Do projektu zaprosiliśmy, w charakterze partnerów, szereg instytucji – szkół, instytucji kultury i sztuki, placówek wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, świetlice, urząd miasta i uczelnię wyższą. Daje to przestrzeń do popularyzowania interdyscyplinarnych metod pracy i proponowanego modelu czytelnictwa w ofercie edukacyjnej regionu.
PROGRAM:
CYKL WYSTAW INSPIROWANYCH LITERATURĄ PT. „OPOWIEŚCI O CISZY”:
Oś czasową projektu wyznaczają kolejne udostępnienia inspirowanych literaturą wystaw z cyklu „Opowieści o ciszy”. Dla każdej z nich punktem wyjścia jest fragment wybrany z dzieł Czesława Miłosza, przeniesiony na grunt innych dziedzin sztuki (grafika, malarstwo) dzięki pracom Agnieszki Chrzanowskiej-Małys, Kamila Kuskowskiego oraz Anny Michalak-Pawłowskiej. Do każdej z wystaw odbędą się oprowadzenia kuratorskie w bibliotece (Ewa Kokot). Na wszystkie odsłony wystaw wstęp jest bezpłatny, informacje o oprowadzeniach udzielane są w siedzibie instytucji.
Artyści i artystki opracowali autorską koncepcję wystaw w nawiązaniu do wybranych cytatów literackich. Założeniem każdej odsłony jest zaproponowanie indywidualnego rozumienia „opowieści o ciszy” i zaproszenie odbiorców/czyń do tworzenia własnych opowieści na bazie powstałych prac. Istotny jest więc w przypadku wystaw transfer z literatury do innej dziedziny sztuki i z powrotem do literatury – w postaci opowieści, jakie mogą dla siebie stworzyć uczestnicy/czki wystaw i wydarzeń specjalnych oraz warsztatów.
Wystawa nr 1 (udostępnienie: maj–lipiec 2024 r.)
„Bezkres łąki”
Artystka: AGNIESZKA CHRZANOWSKA-MAŁYS
Artystka za pomocą prac malarskich (prace na papierze czerpanym, batiki na dużych formatach) eksploruje powiązania między ciszą a pejzażem i motywami natury w kontekście opisów przyrody w poezji i esejach Czesława Miłosza.
Cytat towarzyszący wystawie:
„O, szczęście! widzieć irys.
Kolor indygo jak kiedyś suknia Eli
I delikatny zapach, jak zapach jej skóry.
O, jaki bełkot żeby opisać irys,
który kwitł, kiedy nie było żadnej Eli
i żadnych naszych królestw
i żadnych krajów”.
(Cz. Miłosz „O!”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1154)
Wystawa nr 2 (udostępnienie: sierpień–wrzesień 2024 r.)
„Zamglenie”
Artystka: ANNA MICHALAK-PAWŁOWSKA
Artystka za pomocą fotografii (m.in. zdjęć z reportaży obrazujących różne typy procesji i misteriów) eksploruje powiązania między ciszą a człowiekiem zanurzonym we własnych myślach, refleksjach, odsyłające do przestrzeni doświadczeń duchowych, ale i przeżycia wspólnotowego. Fotografie łączą się z obecnym w twórczości Miłosza wątkiem poszukiwania przestrzeni duchowej.
Cytat towarzyszący wystawie:
„Rzeka płynęła dalej przez dębowe i sosnowe lasy.
Stałem w trawach po pas, wdychając dziki zapach
żółtych kwiatów.
I obłoki. Jak zawsze w tamtych stronach,
dużo obłoków”
(Cz. Miłosz, „Po”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1213)
Wystawa nr 3 (udostępnienie: październik–grudzień 2024)
„Prostota w obrazie”
Artysta: KAMIL KUSKOWSKI
Artysta za pomocą prac malarskich i graficznych (m.in. tempera na deskach i płótnach) bada związki między ciszą a abstrakcją geometryczną w kontekście obecnej w twórczości Czesława Miłosza ostrości sformułowań i umiejętności nazywania rzeczywistości.
Cytat towarzyszący wystawie:
,,Albo nieme skały jak w pierwszym dniu stworzenia,
albo życie, którego warunkiem śmierć,
i to upajające ciebie piękno”.
(Cz. Miłosz, „Nad strumieniem”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1153)
WYDARZENIA SPECJALNE:
Druga część tegorocznego programu związana jest z poszerzeniem działań Domu Oświatowego o nowe formaty wydarzeń, sprzyjające doświadczaniu ciszy na różne sposoby i poznaniu jej kontekstów: literackich, artystycznych i przyrodniczych. Działania odbywać się będą symultanicznie wobec wystaw, pozostając w związku z ich tematyką, lecz umożliwiając poszerzenie projektu o inne formy partycypacji uczestników/czek i możliwość pobudzenia dodatkowych zmysłów, w szczególności słuchu, dotyku, w kontakcie z naturą. Założeniem tego cyklu jest wsparcie grup odbiorczyń/ców, które/rzy mają ograniczony dostęp do takiej wiedzy i kompetencji. Chcemy wesprzeć rozwijanie ich bazowego potencjału do dalszego, bardziej systematycznego uczestnictwa w kulturze.
Wydarzenie nr 1:
LETNIA AKCJA LITERACKA W FORMIE PLENERU ARTYSTYCZNEGO
Działanie adresowanie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Partnerem wydarzenia jest Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie. Uczestnicy/czki wraz z edukatorską Agnieszką Szyszką oraz poetką i edukatorską Agnieszką Dąbrowską będą eksplorować przestrzeń ogrodu, w szczególności znajdujące się w nim rzeźby. Poznając w ciszy ich kształty, usytuowanie wobec natury i własne wrażenia i odczucia, opracują autorskie wypowiedzi, opisujące możliwe historie rzeźb. Warsztat ma na celu pobudzić do kreatywnego tworzenia własnych „opowieści o ciszy”, kontemplacji świata indywidualnej wyobraźni i poszukiwania inspiracji z natury. Przedłużeniem akcji w plenerze będzie stworzenie i udostępnienie efektu pracy warsztatowej uczestników i uczestniczek w formie art-obiektu, który będzie dostępny w przestrzeni Śląskiego Ogrodu Botanicznego do końca sezonu letniego (opieka merytoryczna działania: Ewa Kokot). Na warsztaty obowiązują zapisy.
Wydarzenie nr 2:
WYKŁAD KRZYSZTOFA CZYŻEWSKIEGO
Działanie skierowane do starszej młodzieży i dorosłych (w szczególności rodziców, nauczycieli/ek, bibliotekarzy/ek i pracowników/pracownic instytucji kultury i oświaty oraz seniorów/ek). Partnerem wydarzenia jest Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”. Wykład dotyczyć będzie kontemplacyjnego aspektu twórczości Czesława Miłosza. Krzysztof Czyżewski, ekspert w temacie, podpowie, jakie dodatkowe tropy w twórczości noblisty można podjąć, poszukując wyciszenia i łagodnej, kontemplacyjnej postawy wobec otaczającej nas rzeczywistości. Wydarzenie odbędzie się w siedzibie Domu Oświatowego Biblioteki Śląskiej. Wstęp wolny.
Wydarzenie nr 3:
CYKL AKCJI ARTYSTYCZNYCH (3 wydarzenia) pod hasłem „EKSPLORACJA WYOBRAŹNI”
Działanie skierowane do młodych ludzi, które ma pobudzać kreatywne myślenie. Współcześnie kreatywność stanowi zajmujący problemem dla naukowców/czyń. Zaciekawienie tą tematyką wzrasta, ponieważ badacze/czki z różnych obszarów nauki chcą ustalić źródła postawy kreatywnej i twórczej. Jednocześnie podkreśla się ogromny potencjał umiejętności twórczego myślenia, szczególnie u młodych ludzi. „Eksploracja Wyobraźni” to cykl wydarzeń wybijających ze schematu, pobudzających myślenie i pozwalających na odkrywanie nowych idei. Nasz program obejmuje autorskie ćwiczenia, które mają na celu zainspirowanie młodych ludzi do spojrzenia na świat i samego siebie w sposób bardziej kreatywny i wyjątkowy. Wspieramy dzięki temu ich w procesie dorastania i stwarzamy warunki do pełniejszego wyrażania ich potencjału oraz emocji. Punktem wyjścia jest sztuka wizualna wyprzedzająca swój czas, ale też muzyka i literatura. Działania te wykorzystywać będą metodę twórczego eksperymentu. Spotkania odbędą się w Domu Oświatowym BŚ. Prowadzenie: Alicja Polmańska, Ewa Kokot. Obowiązują zapisy.
OFERTA WARSZTATOWA PROJEKTU:
Projekt zakłada (oprócz wystaw, oprowadzeń kuratorskich i wydarzeń specjalnych) również 3 dodatkowe typy warsztatów, które eksplorować będą jeszcze inne możliwe korespondencje literatury i sztuki. Ta część projektu adresowana jest głównie do dzieci i młodzieży i nakierowana na kształtowanie nawyków czytelniczych. Wpisuje się to w stałą strategię rozwoju instytucji, a jednocześnie pozwala na rozpoznanie nowych tematów do pracy edukacyjnej oraz zaproponowanie innowacyjnych rozwiązań, które pomagać mają w polepszaniu jakości życia odbiorców/czyń poprzez kontakt z biblioteką oraz z instytucjami partnerskimi. Warsztaty odbędą się w Domu Oświatowym Biblioteki Śląskiej oraz w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
WARSZTATY ARTYSTYCZNO-LITERACKIE Warsztaty dla młodszych odbiorców/czyń (przedszkola, szkoły podstawowe), ukierunkowane na rozbudzenie kreatywności, radości twórczej i oswajanie literatury poprzez sztukę plastyczną w bezpośrednim działaniu. Z racji na wiek uczestników/czek, w pracy warsztatowej nacisk położony jest na element plastyczny, a korespondencja z literaturą będzie realizowana poprzez proste zadania i zabawy angażujące dzieci w rozumienie wybranych elementów tekstów literackich i prac artystycznych, jakie towarzyszą wystawom. Dla młodzieży licealnej oferta ukierunkowana będzie na rozbudzenie ciekawości co do możliwych korespondencji między literaturą i sztuką. Punktem wyjścia będzie realizacja prac plastycznych w odniesieniu do wystaw, a następnie tworzenie krótkich narracji słowno-tekstowych („opowieści”) odpowiadających przyjętym strategiom twórczym. W obu przypadkach (zarówno dzieci, jak i młodzieży) warsztaty mają rozwinąć wyobraźnię plastyczną, pobudzić rozumienie opowieści poprzez kod niewerbalny. Do współpracy zaproszona została profesjonalna edukatorka, zajmująca się czynnie sztukami wizualnymi – Irena Imańska. Jedne z warsztatów odbędą się również przy udziale gościnnym Barbary Firli – kierowniczki Biblioteki ASP w Katowicach, partnera projektu. Obowiązują zapisy.
WARSZTATY MUZYCZNO-ARTYSTYCZNO-LITERACKIE Warsztaty adresowane do najmłodszej grupy odbiorców/czyń (przedszkola). Punktem wyjścia tych warsztatów będzie poszukiwanie korespondencji literackich, muzycznych i plastycznych wobec wystaw w formule aktywizującej najmłodszego odbiorcę/czynię. Spotkania łączyć będą elementy krótkiego koncertu lub odtworzenia utworów muzycznych wraz z wykładem angażującym dzieci w opowiadanie o muzyce oraz włączenie ich w działania plastyczne. Założeniem koncertów jest stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wybrane fragmenty muzyki klasycznej i improwizacji, które odwołują się do naturalnych predyspozycji i zdolności dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Cykl będzie z jednej strony edukował dzieci, a z drugiej rozwijał ich umiejętności muzyczne i twórcze. Zamierzamy w trakcie koncertów łączyć pojęcia wspólne dla sztuki i muzyki, takie jak kompozycja, barwa czy tonacja. Poprzez tę różnorodność dziedzin pragniemy przekazać spektrum pozytywnych emocji oraz dać możliwość jednoczesnego odbioru dźwięku i obrazu. Zaprosimy najmłodszą publiczność do ruchu, do wyrażania swoich emocji przez śpiew, wspólnego kreowania utworów muzycznych i obrazów plastycznych. Jednocześnie koncerty zostaną uzupełnione o fragmenty tekstów literackich polskich pisarzy i pisarek, które skierowane są do dzieci. Warsztaty poprowadzą osoby mające doświadczenie z obiema dziedzinami: Zdzisław Smucerowicz oraz Ewa Kokot. Obowiązują zapisy.
WARSZTATY WYJAZDOWE oraz SPOTKANIE pod hasłem „Książka przenika ciszę” W okresie od lipca do października, w ramach wyjazdów studyjnych, edukatorka Domu Oświatowego BŚ, Ewa Kokot, poprowadzi jednodniowe warsztaty artystyczno-literackie dla dzieci i młodzieży w siedzibach partnerów projektu (Biblioteka Miejska w Suwałkach, Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach). Ich idea będzie oparta o pokaz wystawy online oraz wątki literackie przedstawione podczas prezentacji. Dzieci i młodzi ludzie na podstawie twórczości plastycznej będą znajdować powiązanie obrazu wizualnego z tekstem. Będzie on z jednej strony promował literackie aspekty dotyczące sztuki wizualnej, z drugiej dobrane specjalnie wątki literatury, akcentujące znaczenie obrazu. Natomiast w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK odbędzie się prezentacja projektu (Ewa Kokot), połączona ze spotkaniem szkoleniowym dla bibliotekarzy/rek, stwarzającym możliwość nawiązania nowych kontaktów i wzmocnienia sieci projektowej. Pragniemy, by idea projektu dała wsparcie innym placówkom w kraju i uruchomiła potencjał tego typu działań w instytucjach partnerskich. Informacje o zapisach u partnerów projektu.
Projekt realizowany jest przede wszystkim dla dzieci i młodzieży, również tych o specjalnych potrzebach, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. W przedsięwzięcie angażujemy młodzież i dorosłych zagrożonych wykluczeniem i o różnym stopniu. Od lat pracujemy z grupami młodzieży z niepełnosprawnościami, skupiającej się wokół Pracowni Artystycznej w Śląskim Centrum Edukacji i Rehabilitacji „Arteria” oraz Domem Pomocy Społecznej w Orzeszu. Do współpracy zapraszamy również grupy dzieci i młodzieży ze szkół i klas integracyjnych na różnych poziomach edukacji (przedszkolna, szkolna i licealna). Dodatkowo w tegorocznej edycji realizujemy szczególne wsparcie dla wychowanków/ek Zespołu Szkół nr 22 w Katowicach – dzieci i młodzież z niedosłuchem wezmą udział w wybranych wydarzeniach, w ramach których zapewnimy tłumaczenie na polski język migowy.
WYDAWNICTWO POPROJEKTOWE w formie specjalnych kart pod nazwą OTWARTE KARTY CISZY
Wykorzystując potencjał jednej z poprzednich edycji „Pola widzenia książki”, wróciliśmy do idei maszyny do losowania cytatów literackich. W formie przystępnej „gry” chcemy zachęcić uczestników/czki wydarzeń, ale i odbiorców/czynie oferty BŚ oraz placówek partnerskich, do bliższego zapoznania się z ideą projektu. Otwarte Karty Ciszy zawierają cytaty literackie z twórczości Czesława Miłosza oraz wskazówki i inne elementy tekstowe lub graficzne, które mają zachęcić do kontemplacji i odnajdywania ciszy. Ważnym elementem projektu zawartym we wszystkich realizowanych doświadczeniach są bowiem swoiste „lekcje ciszy”. Praktyki ciszy odnoszące się zarówno do literatury, jak i sztuki czy muzyki pomogą uczestnikom/czkom odnaleźć spokój. Kontrola ruchu, ruch medytacyjny i twórcza ekspresja, powiązane wzajemnie z uspokojeniem, są najlepszym sposobem do inicjowania refleksji i relaksu. Każdy z nas staje się spokojniejszy i ma możliwość wglądu do swojego wnętrza. Otwarte Karty Ciszy służą też do pracy z podejmowanymi tematami edukacyjnymi, literackimi, artystycznymi dla grup, które nie mogą bezpośrednio uczestniczyć w zaplanowanych działaniach. Przekazywane są również grupom do pracy własnej z nauczycielem/ką lub rodzicem. W zabawę tę pragniemy włączyć też mieszkańców Katowic oraz miast na Śląsku (Ruda Śląska, Żory, Sosnowiec) i w Polsce (Słupsk, Sejny) poprzez partnerską dystrybucję kart. Karty zaprojektowane zostały przez artystkę Małgorzatę Jabłońską.
Projekt dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu Partnerstwo dla książki 2024 r.
Osoby zainteresowane projektem „Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” prosimy o kontakt:
Dom Oświatowy Biblioteki Śląskiej
ul. Francuska 12, 40-015 Katowice
tel.: (+48) 32 25 54 321
e-mail: domoswiatowy@bs.katowice.pl
Termin realizacji: od 6.05 do 31.12.2024 r.
„Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” to kontynuacja unikalnego projektu edukacji literackiej w korespondencji z innymi dziedzinami sztuki. Projekt, adresowany przede wszystkim do użytkowników/czek Biblioteki Śląskiej, odnosi się do arteterapeutycznej funkcji literatury i nawiązuje do dzieł Czesława Miłosza oraz innych twórców/czyń XX i XXI wieku. Celem projektu jest wzmocnienie roli biblioteki w aktywizacji społeczności lokalnej i wsparcie czytelników/czek w poszukiwaniu przestrzeni wyciszenia poprzez: organizację cyklu wystaw inspirowanych literaturą, interdyscyplinarnego programu warsztatów (przeznaczonych przede wszystkim dla dzieci i młodzieży). Przygotowana wieloaspektowa oferta kładzie nacisk na jakość i innowacyjność działań oraz wzmacnianie potencjału indywidualnego i instytucjonalnego. Do projektu zaprosiliśmy licznych partnerów – szkoły, instytucje kultury i sztuki, placówki wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, biblioteki. Projekt tworzy lokalną sieć powiązań na rzecz promocji literatury.
IDEA PROJEKTU
„Pola widzenia książki – o powieści o ciszy” jest kontynuacją wieloletniego projektu edukacji literackiej w korespondencji z innymi dziedzinami sztuki, w którym co roku eksplorowany jest nowy aspekt edukacyjny, dostosowany do aktualnych potrzeb odbiorców/czyń oferty Biblioteki Śląskiej. Zeszłoroczna edycja unaoczniła, jak istotnym problemem są obecnie zaburzenia depresyjne i powiązane z nimi problemy zdrowotne, obniżające nasz komfort życia (analizę opieraliśmy na fachowej literaturze, w tym wynikach ogólnoświatowych raportów, m.in. Raport Global Burden of Disease, powstały na podstawie badań prowadzonych przez Institute for Health Metrics and Evaluation IHME). Jednocześnie bardzo wyraźnie zaznaczona jest diagnozowana w raporcie niezdolność systemów ochrony zdrowia publicznego do powstrzymania wzrostu czynników ryzyka. Sprawia to, że rola odpowiedniej edukacji i wykorzystania wszystkich możliwych zasobów do ochrony zdrowia, staje się globalnie istotnym priorytetem na różnych polach działalności społecznej. Również instytucje pożytku publicznego takie jak biblioteki i instytucje kultury powinny nawiązywać do diagnozowanych globalnych problemów i starać się przeciwdziałać ich negatywnym skutkom.
W tym roku do tych diagnoz i wątku arteterapeutycznego dołączamy temat CISZY. Raport „Environmental noise in Europe 2020”, opublikowany przez European Environment Agency, opisuje najważniejsze problemy związane z zanieczyszczeniem dźwiękowym. W raporcie znalazła się analiza ekspozycji populacji ludzkiej w Europie na hałas środowiskowy, szczególnie w dużych miastach. Przedstawiono także szereg negatywnych konsekwencji oddziaływania hałasu na zdrowie oraz bioróżnorodność jako powszechną i dotkliwą „normę” XXI wieku. Temat ten był konsekwentnie zaniedbywany przez wiele lat. Przykładowo, ponad 50 lat wcześniej niż raport EEA, formułuje ten problem polski pedagog i działacz oświatowy, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Maksymilian Siemieński: „Hałas stanowi jeden z najważniejszych i najbardziej szkodliwych czynników nerwicorodnych zagrażających naszemu zdrowiu psychicznemu. Zwalczanie hałasu wyraża postawę humanizmu i życzliwości wobec drugiego człowieka, tak w środowisku jego działalności bezpośrednio produktywnej: w fabryce, w biurze i w zakładzie pracy, jak i w życiu prywatnym: w mieszkaniu i na ulicy, w chwilach jego wypoczynku i gromadzenia sił do przyszłego wysiłku” (Siemieński M., „Kultura a środowisko akustyczne człowieka”, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1967). CISZĘ traktujemy więc jako przestrzeń zwalczania negatywnych skutków hałasu, narzędzie kontemplacji, przestrzeń refleksji, oddechu, kontaktu z samym sobą i źródło kształtowania postawy humanizmu i życzliwości wobec innych.
Punktem wyjścia dla opracowywania celu tegorocznej edycji projektu „Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” była więc refleksja o harmonizującej i arteterapeutycznej funkcji literatury i opowiadania – jako aktywnego procesu odnajdywania słów i indywidualnych treści, będących podstawą literatury oraz dzielenia się nimi z innymi. Odnajdywanie ciszy, kontemplacja, kontakt ze sztuką poprzez zmysły ma nas zachęcać do wydobywania naszych najważniejszych opowieści.
Pozytywny odbiór takiego podejściem do kontaktu z literaturą uczestników/czek projektu w 2023 r., zachęca do kontynuowania tej metody pracy. Tegoroczne „Opowieści o ciszy” rozumiane są tutaj jako temat wyjściowy dla promowania nowego modelu czytelnictwa, w którym na pierwszym planie wyeksponowane zostaną następujące wartości literatury: poszukiwanie bezpiecznej przestrzeni dla oswajania trudnych sytuacji i niepokojów świata zewnętrznego (funkcja terapeutyczna), poszukiwanie własnego miejsca oraz nazywanie i porządkowanie odczuć (funkcja harmonizująca) oraz rozwijanie wyobraźni, umiejętności komunikowania się poprzez literaturę i sztukę czy twórczego i kreatywnego zmysłu wspierającego ludzi w trudnych czasach (funkcja arteterapeutyczna). Patronem literackim tych rozważań będzie wybitny polski poeta, prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury – Czesław Miłosz. W związku z ustanowieniem przez Senat RP roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza, chcemy przywołać wątki CISZY właśnie z jego twórczości, pokazując, jak celnie diagnozowane przez niego potrzeby związane z kształtowaniem postawy humanizmu, wsłuchania się w drugiego człowieka wiążą się z umiejętnością zatrzymania się, odnajdywania spokoju i kontemplacji w codziennym życiu. Z tego też powodu w projekcie nawiązaliśmy partnerstwo z Ośrodkiem „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach, prowadzonym przez Fundację Pogranicze. Ośrodek ma kilka filii, m.in. Białą Synagogę czy ważny dla nas Dwór Miłosza – Międzynarodowe Centrum Dialogu w Krasnogrudzie, które powstało pod patronatem Miłosza i wiąże się z historią jego rodu. Inspirując się nowymi i kontynuowanymi współpracami, chcemy stworzyć przestrzeń dialogu w duchu twórczości Miłosza. W kontekście wyzwań edukacyjnych ważne będą dla nas: prostota przekazu, intuicja połączona z wiedzą, zmysłowość odbioru rzeczywistości, regularność praktykowania kontemplacji, systematyczność kontaktu z literaturą i sztuką jako budowanie kapitału indywidualnego i społecznego, umiejętność samoregulacji, skupienia i wydobywania znaczeń z opowieści.
Celem podstawowym projektu jest więc:
- wzmocnienie funkcji biblioteki jako ośrodka animującego kulturę i aktywizującego społeczności lokalne,
- dostosowanie oferty do potrzeb i zapotrzebowania na wspieranie procesów radzenia sobie z zanieczyszczeniami dźwiękowymi, przebodźcowaniem i kulturą nadmiaru,
- wykorzystanie połączenia literatury i sztuki wizualnej jako możliwości animowania czytelnictwa, w ramach którego słowo łączy się z obrazem; wypracowana nowatorska metoda pracy pozwoli wzmocnić potencjał promocji czytelnictwa w instytucji,
- rozwój kompetencji zespołu poprzez prowadzenie warsztatów twórczych i współprac z artystami i literatami zarówno na miejscu w bibliotece jak i bibliotekach partnerskich w Polsce,
- ułatwienie dostępu do usług biblioteki i rozwój wiedzy na temat funkcji literatury w wymiarze terapeutycznym i kształtowania świadomości, w tym kształtowanie dobrych nawyków czytelniczych.
Biblioteka staje się w tym wymiarze pracownią otwartą, która spełnia ważną misję społeczną – inspiruje i pokazuje, w jaki sposób korzystać z literatury, aby rozwijała na poziomie indywidualnym oraz wspólnotowym. Uczy również metod kontaktu z tekstem literackim, zwiększając kompetencje do samodzielnego obcowania z dziedzictwem literackim. Podejmuje też trud reagowania na otaczającą sytuację społeczną, zapewniając dostosowanie oferty do najbardziej palących problemów. Jest to również miejsce zaufania społecznego. Do projektu zaproszeni zostali zatem profesjonalni twórcy i profesjonalne twórczynie związani zarówno z literaturą, jak i korespondującymi dziedzinami sztuki (grafika, malarstwo). Kompleksowa, interdyscyplinarna oferta kładzie nacisk na jakość i innowacyjność działań oraz wzmacnianie potencjału indywidualnego uczestników/uczestniczek, ale także potencjału instytucjonalnego (m.in. w zakresie wzmacniania i poszerzania sieci współprac). Do projektu zaprosiliśmy, w charakterze partnerów, szereg instytucji – szkół, instytucji kultury i sztuki, placówek wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, świetlice, urząd miasta i uczelnię wyższą. Daje to przestrzeń do popularyzowania interdyscyplinarnych metod pracy i proponowanego modelu czytelnictwa w ofercie edukacyjnej regionu.
PROGRAM:
CYKL WYSTAW INSPIROWANYCH LITERATURĄ PT. „OPOWIEŚCI O CISZY”:
Oś czasową projektu wyznaczają kolejne udostępnienia inspirowanych literaturą wystaw z cyklu „Opowieści o ciszy”. Dla każdej z nich punktem wyjścia jest fragment wybrany z dzieł Czesława Miłosza, przeniesiony na grunt innych dziedzin sztuki (grafika, malarstwo) dzięki pracom Agnieszki Chrzanowskiej-Małys, Kamila Kuskowskiego oraz Anny Michalak-Pawłowskiej. Do każdej z wystaw odbędą się oprowadzenia kuratorskie w bibliotece (Ewa Kokot). Na wszystkie odsłony wystaw wstęp jest bezpłatny, informacje o oprowadzeniach udzielane są w siedzibie instytucji.
Artyści i artystki opracowali autorską koncepcję wystaw w nawiązaniu do wybranych cytatów literackich. Założeniem każdej odsłony jest zaproponowanie indywidualnego rozumienia „opowieści o ciszy” i zaproszenie odbiorców/czyń do tworzenia własnych opowieści na bazie powstałych prac. Istotny jest więc w przypadku wystaw transfer z literatury do innej dziedziny sztuki i z powrotem do literatury – w postaci opowieści, jakie mogą dla siebie stworzyć uczestnicy/czki wystaw i wydarzeń specjalnych oraz warsztatów.
Wystawa nr 1 (udostępnienie: maj–lipiec 2024 r.)
„Bezkres łąki”
Artystka: AGNIESZKA CHRZANOWSKA-MAŁYS
Artystka za pomocą prac malarskich (prace na papierze czerpanym, batiki na dużych formatach) eksploruje powiązania między ciszą a pejzażem i motywami natury w kontekście opisów przyrody w poezji i esejach Czesława Miłosza.
Cytat towarzyszący wystawie:
„O, szczęście! widzieć irys.
Kolor indygo jak kiedyś suknia Eli
I delikatny zapach, jak zapach jej skóry.
O, jaki bełkot żeby opisać irys,
który kwitł, kiedy nie było żadnej Eli
i żadnych naszych królestw
i żadnych krajów”.
(Cz. Miłosz „O!”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1154)
Wystawa nr 2 (udostępnienie: sierpień–wrzesień 2024 r.)
„Zamglenie”
Artystka: ANNA MICHALAK-PAWŁOWSKA
Artystka za pomocą fotografii (m.in. zdjęć z reportaży obrazujących różne typy procesji i misteriów) eksploruje powiązania między ciszą a człowiekiem zanurzonym we własnych myślach, refleksjach, odsyłające do przestrzeni doświadczeń duchowych, ale i przeżycia wspólnotowego. Fotografie łączą się z obecnym w twórczości Miłosza wątkiem poszukiwania przestrzeni duchowej.
Cytat towarzyszący wystawie:
„Rzeka płynęła dalej przez dębowe i sosnowe lasy.
Stałem w trawach po pas, wdychając dziki zapach
żółtych kwiatów.
I obłoki. Jak zawsze w tamtych stronach,
dużo obłoków”
(Cz. Miłosz, „Po”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1213)
Wystawa nr 3 (udostępnienie: październik–grudzień 2024)
„Prostota w obrazie”
Artysta: KAMIL KUSKOWSKI
Artysta za pomocą prac malarskich i graficznych (m.in. tempera na deskach i płótnach) bada związki między ciszą a abstrakcją geometryczną w kontekście obecnej w twórczości Czesława Miłosza ostrości sformułowań i umiejętności nazywania rzeczywistości.
Cytat towarzyszący wystawie:
,,Albo nieme skały jak w pierwszym dniu stworzenia,
albo życie, którego warunkiem śmierć,
i to upajające ciebie piękno”.
(Cz. Miłosz, „Nad strumieniem”, z tomu „To”, w: „Wiersze wszystkie”, Kraków 2000, s. 1153)
WYDARZENIA SPECJALNE:
Druga część tegorocznego programu związana jest z poszerzeniem działań Domu Oświatowego o nowe formaty wydarzeń, sprzyjające doświadczaniu ciszy na różne sposoby i poznaniu jej kontekstów: literackich, artystycznych i przyrodniczych. Działania odbywać się będą symultanicznie wobec wystaw, pozostając w związku z ich tematyką, lecz umożliwiając poszerzenie projektu o inne formy partycypacji uczestników/czek i możliwość pobudzenia dodatkowych zmysłów, w szczególności słuchu, dotyku, w kontakcie z naturą. Założeniem tego cyklu jest wsparcie grup odbiorczyń/ców, które/rzy mają ograniczony dostęp do takiej wiedzy i kompetencji. Chcemy wesprzeć rozwijanie ich bazowego potencjału do dalszego, bardziej systematycznego uczestnictwa w kulturze.
Wydarzenie nr 1:
LETNIA AKCJA LITERACKA W FORMIE PLENERU ARTYSTYCZNEGO
Działanie adresowanie do grup dziecięcych i młodzieżowych. Partnerem wydarzenia jest Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie. Uczestnicy/czki wraz z edukatorską Agnieszką Szyszką oraz poetką i edukatorską Agnieszką Dąbrowską będą eksplorować przestrzeń ogrodu, w szczególności znajdujące się w nim rzeźby. Poznając w ciszy ich kształty, usytuowanie wobec natury i własne wrażenia i odczucia, opracują autorskie wypowiedzi, opisujące możliwe historie rzeźb. Warsztat ma na celu pobudzić do kreatywnego tworzenia własnych „opowieści o ciszy”, kontemplacji świata indywidualnej wyobraźni i poszukiwania inspiracji z natury. Przedłużeniem akcji w plenerze będzie stworzenie i udostępnienie efektu pracy warsztatowej uczestników i uczestniczek w formie art-obiektu, który będzie dostępny w przestrzeni Śląskiego Ogrodu Botanicznego do końca sezonu letniego (opieka merytoryczna działania: Ewa Kokot). Na warsztaty obowiązują zapisy.
Wydarzenie nr 2:
WYKŁAD KRZYSZTOFA CZYŻEWSKIEGO
Działanie skierowane do starszej młodzieży i dorosłych (w szczególności rodziców, nauczycieli/ek, bibliotekarzy/ek i pracowników/pracownic instytucji kultury i oświaty oraz seniorów/ek). Partnerem wydarzenia jest Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”. Wykład dotyczyć będzie kontemplacyjnego aspektu twórczości Czesława Miłosza. Krzysztof Czyżewski, ekspert w temacie, podpowie, jakie dodatkowe tropy w twórczości noblisty można podjąć, poszukując wyciszenia i łagodnej, kontemplacyjnej postawy wobec otaczającej nas rzeczywistości. Wydarzenie odbędzie się w siedzibie Domu Oświatowego Biblioteki Śląskiej. Wstęp wolny.
Wydarzenie nr 3:
CYKL AKCJI ARTYSTYCZNYCH (3 wydarzenia) pod hasłem „EKSPLORACJA WYOBRAŹNI”
Działanie skierowane do młodych ludzi, które ma pobudzać kreatywne myślenie. Współcześnie kreatywność stanowi zajmujący problemem dla naukowców/czyń. Zaciekawienie tą tematyką wzrasta, ponieważ badacze/czki z różnych obszarów nauki chcą ustalić źródła postawy kreatywnej i twórczej. Jednocześnie podkreśla się ogromny potencjał umiejętności twórczego myślenia, szczególnie u młodych ludzi. „Eksploracja Wyobraźni” to cykl wydarzeń wybijających ze schematu, pobudzających myślenie i pozwalających na odkrywanie nowych idei. Nasz program obejmuje autorskie ćwiczenia, które mają na celu zainspirowanie młodych ludzi do spojrzenia na świat i samego siebie w sposób bardziej kreatywny i wyjątkowy. Wspieramy dzięki temu ich w procesie dorastania i stwarzamy warunki do pełniejszego wyrażania ich potencjału oraz emocji. Punktem wyjścia jest sztuka wizualna wyprzedzająca swój czas, ale też muzyka i literatura. Działania te wykorzystywać będą metodę twórczego eksperymentu. Spotkania odbędą się w Domu Oświatowym BŚ. Prowadzenie: Alicja Polmańska, Ewa Kokot. Obowiązują zapisy.
OFERTA WARSZTATOWA PROJEKTU:
Projekt zakłada (oprócz wystaw, oprowadzeń kuratorskich i wydarzeń specjalnych) również 3 dodatkowe typy warsztatów, które eksplorować będą jeszcze inne możliwe korespondencje literatury i sztuki. Ta część projektu adresowana jest głównie do dzieci i młodzieży i nakierowana na kształtowanie nawyków czytelniczych. Wpisuje się to w stałą strategię rozwoju instytucji, a jednocześnie pozwala na rozpoznanie nowych tematów do pracy edukacyjnej oraz zaproponowanie innowacyjnych rozwiązań, które pomagać mają w polepszaniu jakości życia odbiorców/czyń poprzez kontakt z biblioteką oraz z instytucjami partnerskimi. Warsztaty odbędą się w Domu Oświatowym Biblioteki Śląskiej oraz w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
WARSZTATY ARTYSTYCZNO-LITERACKIE Warsztaty dla młodszych odbiorców/czyń (przedszkola, szkoły podstawowe), ukierunkowane na rozbudzenie kreatywności, radości twórczej i oswajanie literatury poprzez sztukę plastyczną w bezpośrednim działaniu. Z racji na wiek uczestników/czek, w pracy warsztatowej nacisk położony jest na element plastyczny, a korespondencja z literaturą będzie realizowana poprzez proste zadania i zabawy angażujące dzieci w rozumienie wybranych elementów tekstów literackich i prac artystycznych, jakie towarzyszą wystawom. Dla młodzieży licealnej oferta ukierunkowana będzie na rozbudzenie ciekawości co do możliwych korespondencji między literaturą i sztuką. Punktem wyjścia będzie realizacja prac plastycznych w odniesieniu do wystaw, a następnie tworzenie krótkich narracji słowno-tekstowych („opowieści”) odpowiadających przyjętym strategiom twórczym. W obu przypadkach (zarówno dzieci, jak i młodzieży) warsztaty mają rozwinąć wyobraźnię plastyczną, pobudzić rozumienie opowieści poprzez kod niewerbalny. Do współpracy zaproszona została profesjonalna edukatorka, zajmująca się czynnie sztukami wizualnymi – Irena Imańska. Jedne z warsztatów odbędą się również przy udziale gościnnym Barbary Firli – kierowniczki Biblioteki ASP w Katowicach, partnera projektu. Obowiązują zapisy.
WARSZTATY MUZYCZNO-ARTYSTYCZNO-LITERACKIE Warsztaty adresowane do najmłodszej grupy odbiorców/czyń (przedszkola). Punktem wyjścia tych warsztatów będzie poszukiwanie korespondencji literackich, muzycznych i plastycznych wobec wystaw w formule aktywizującej najmłodszego odbiorcę/czynię. Spotkania łączyć będą elementy krótkiego koncertu lub odtworzenia utworów muzycznych wraz z wykładem angażującym dzieci w opowiadanie o muzyce oraz włączenie ich w działania plastyczne. Założeniem koncertów jest stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wybrane fragmenty muzyki klasycznej i improwizacji, które odwołują się do naturalnych predyspozycji i zdolności dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Cykl będzie z jednej strony edukował dzieci, a z drugiej rozwijał ich umiejętności muzyczne i twórcze. Zamierzamy w trakcie koncertów łączyć pojęcia wspólne dla sztuki i muzyki, takie jak kompozycja, barwa czy tonacja. Poprzez tę różnorodność dziedzin pragniemy przekazać spektrum pozytywnych emocji oraz dać możliwość jednoczesnego odbioru dźwięku i obrazu. Zaprosimy najmłodszą publiczność do ruchu, do wyrażania swoich emocji przez śpiew, wspólnego kreowania utworów muzycznych i obrazów plastycznych. Jednocześnie koncerty zostaną uzupełnione o fragmenty tekstów literackich polskich pisarzy i pisarek, które skierowane są do dzieci. Warsztaty poprowadzą osoby mające doświadczenie z obiema dziedzinami: Zdzisław Smucerowicz oraz Ewa Kokot. Obowiązują zapisy.
WARSZTATY WYJAZDOWE oraz SPOTKANIE pod hasłem „Książka przenika ciszę” W okresie od lipca do października, w ramach wyjazdów studyjnych, edukatorka Domu Oświatowego BŚ, Ewa Kokot, poprowadzi jednodniowe warsztaty artystyczno-literackie dla dzieci i młodzieży w siedzibach partnerów projektu (Biblioteka Miejska w Suwałkach, Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach). Ich idea będzie oparta o pokaz wystawy online oraz wątki literackie przedstawione podczas prezentacji. Dzieci i młodzi ludzie na podstawie twórczości plastycznej będą znajdować powiązanie obrazu wizualnego z tekstem. Będzie on z jednej strony promował literackie aspekty dotyczące sztuki wizualnej, z drugiej dobrane specjalnie wątki literatury, akcentujące znaczenie obrazu. Natomiast w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK odbędzie się prezentacja projektu (Ewa Kokot), połączona ze spotkaniem szkoleniowym dla bibliotekarzy/rek, stwarzającym możliwość nawiązania nowych kontaktów i wzmocnienia sieci projektowej. Pragniemy, by idea projektu dała wsparcie innym placówkom w kraju i uruchomiła potencjał tego typu działań w instytucjach partnerskich. Informacje o zapisach u partnerów projektu.
Projekt realizowany jest przede wszystkim dla dzieci i młodzieży, również tych o specjalnych potrzebach, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. W przedsięwzięcie angażujemy młodzież i dorosłych zagrożonych wykluczeniem i o różnym stopniu. Od lat pracujemy z grupami młodzieży z niepełnosprawnościami, skupiającej się wokół Pracowni Artystycznej w Śląskim Centrum Edukacji i Rehabilitacji „Arteria” oraz Domem Pomocy Społecznej w Orzeszu. Do współpracy zapraszamy również grupy dzieci i młodzieży ze szkół i klas integracyjnych na różnych poziomach edukacji (przedszkolna, szkolna i licealna). Dodatkowo w tegorocznej edycji realizujemy szczególne wsparcie dla wychowanków/ek Zespołu Szkół nr 22 w Katowicach – dzieci i młodzież z niedosłuchem wezmą udział w wybranych wydarzeniach, w ramach których zapewnimy tłumaczenie na polski język migowy.
WYDAWNICTWO POPROJEKTOWE w formie specjalnych kart pod nazwą OTWARTE KARTY CISZY
Wykorzystując potencjał jednej z poprzednich edycji „Pola widzenia książki”, wróciliśmy do idei maszyny do losowania cytatów literackich. W formie przystępnej „gry” chcemy zachęcić uczestników/czki wydarzeń, ale i odbiorców/czynie oferty BŚ oraz placówek partnerskich, do bliższego zapoznania się z ideą projektu. Otwarte Karty Ciszy zawierają cytaty literackie z twórczości Czesława Miłosza oraz wskazówki i inne elementy tekstowe lub graficzne, które mają zachęcić do kontemplacji i odnajdywania ciszy. Ważnym elementem projektu zawartym we wszystkich realizowanych doświadczeniach są bowiem swoiste „lekcje ciszy”. Praktyki ciszy odnoszące się zarówno do literatury, jak i sztuki czy muzyki pomogą uczestnikom/czkom odnaleźć spokój. Kontrola ruchu, ruch medytacyjny i twórcza ekspresja, powiązane wzajemnie z uspokojeniem, są najlepszym sposobem do inicjowania refleksji i relaksu. Każdy z nas staje się spokojniejszy i ma możliwość wglądu do swojego wnętrza. Otwarte Karty Ciszy służą też do pracy z podejmowanymi tematami edukacyjnymi, literackimi, artystycznymi dla grup, które nie mogą bezpośrednio uczestniczyć w zaplanowanych działaniach. Przekazywane są również grupom do pracy własnej z nauczycielem/ką lub rodzicem. W zabawę tę pragniemy włączyć też mieszkańców Katowic oraz miast na Śląsku (Ruda Śląska, Żory, Sosnowiec) i w Polsce (Słupsk, Sejny) poprzez partnerską dystrybucję kart. Karty zaprojektowane zostały przez artystkę Małgorzatę Jabłońską.
Projekt dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu Partnerstwo dla książki 2024 r.
Osoby zainteresowane projektem „Pola widzenia książki – opowieści o ciszy” prosimy o kontakt:
Dom Oświatowy Biblioteki Śląskiej
ul. Francuska 12, 40-015 Katowice
tel.: (+48) 32 25 54 321
e-mail: domoswiatowy@bs.katowice.pl
Materiały nadesłane przez organizatorów.
„artPAPIER” objął projekt patronatem medialnym.
„artPAPIER” objął projekt patronatem medialnym.
| Zadanie dofinansowane ze środków budżetu Województwa Śląskiego. Zrealizowano przy wsparciu Fundacji Otwarty Kod Kultury. |
 |
 |