ISSN 2658-1086
Wydanie bieżące

1 lipca 13 (421) / 2021

Przemysław Pieniążek,

SEKRETNE ŻYCIE DZIEŁ SZTUKI (ARS GRATIA ARTIS. MALARSTWO Z DYMKIEM)

A A A
Grzegorz Weigt – autor tekstów, zdjęć i rysunków, redaktor i wydawca książek, przewodników oraz prasy lokalnej („Tygodnik Prudnicki”), jak również, last but not least, twórca komiksów („Królestwo Pradziada”) – w 1989 roku rozpoczął prace nad cyklem krótkich opowieści graficznych (drukowanych między innymi na łamach „AQQ”, „Mać Pariadki” czy „Spotkania z komiksem”), w których poddał procesowi „ukomiksowienia” treść słynnych obrazów, zachęcając czytelnika do wspólnego snucia domysłów, jak mogły potoczyć się wcześniejsze lub późniejsze losy postaci widniejących na konkretnym płótnie.

Dzięki zachętom ze strony Bartosza Kurca autor powrócił po latach do prac nad nietuzinkową serią, na nowo przerysowując dziesięć wcześniejszych epizodów oraz tworząc osiemnaście premierowych komiksów (nawiązujących do malarstwa z okresu od XIV do XX wieku), które w sumie stanowią zawartość poręcznego, zamkniętego w miękkiej oprawie tomiku „Ars gratia artis. Malarstwo z dymkiem”.

Otwierająca recenzowaną kolekcję „Zaklinaczka węży” to utrzymana w ciepłej, pastelowej kolorystyce przygodowa miniaturka, w której pewien rosły marynarz wypełnia misję zleconą mu przez Henriego Rousseau: artystę naiwnego i autora tytułowego obrazu przedstawiającego enigmatyczną postać manifestującą swoją obecność w finalnej części prezentowanej historii. W nieco chłodniejszej tonacji utrzymana jest jednostronicowa „Trumna chłopska”, która, w odróżnieniu od płótna rodzimego realisty Aleksandra Gierymskiego, zaprawiona została pierwiastkiem humoru.

Z kolei klasycystyczne „Źródło” francuskiego portrecisty Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingresa stanowi wyjątkowo przewrotny komponent utkanej z szarości opowiastki SF. Miłośnicy twórczości belgijskiego surrealisty René Magritte’a z pewnością uśmiechną się podczas lektury „Człowieka z gazetą” oraz „Golcondy” (swoją drogą to drugie płótno zainspirowało także fabułę jednego z odcinków przygód słynnego detektywa mroku, Dylana Doga), podczas gdy koneserzy sztuki Édouarda Maneta będą mogli na własne oczy przekonać się, co robiła naga „Olimpia” po wyjściu z łóżka.

Mimo iż operuje nieco uproszczoną kreską, Weigt każdorazowo bezbłędnie oddaje poetykę i nastrój danego obrazu, zwracając uwagę na modelunek postaci oraz rekonstrukcję przestrzeni, którą niejednokrotnie eksploruje, czego dobrym przykładem może być wędrówka przez oniryczną przestrzeń dzieła „Rozkosze poety” włoskiego twórcy malarstwa metafizycznego Giorgia de Chirico czy obrazu „Szał uniesień” Władysława Podkowińskiego. W tym drugim przypadku Weigt postawił na budowanie aury tragizmu i melancholii, nasycając ilustracje szarością skontrastowaną z przygaszoną czerwoną dominantą w postaci rozwianych włosów milczącej protagonistki.

To, co ujmuje w omawianym zbiorze, to dramaturgiczna różnorodność, z jaką autor podchodzi do konkretnego tematu. Stąd opowieść o „Chrystusie dźwigającym krzyż” w ujęciu Hieronima Boscha staje się punktem odniesienia dla uniwersalnej w swej wymowie paraboli, a wyprawa na „Wyspę umarłych” szwajcarskiego symbolisty Arnolda Böcklina staje się równocześnie zachętą do refleksji nad bardzo intymną relacją artysta-dzieło. Romantyczny „Podróżnik po morzu chmur” Caspara Davida Friedricha ukazuje za to swoją iście wojowniczą naturę, a para uwieczniona na innym płótnie wspomnianego artysty zatytułowanym „Mężczyzna i kobieta patrzący na księżyc” odgrywa kluczową rolę w zwięzłej historii o miłości oraz zazdrości.

Weigt z powodzeniem wplata do swoich opowieści elementy horroru (nowelka „Pocałunek” wywiedziona z dzieła przedstawiciela włoskiego romantyzmu Francesco Hayeza, „Czerwona piłeczka” inspirowana pracą szwajcarskiego nabisty Félixa Vallottona lub „Saturn pożerający własne dzieci” rozwijający temat obrazu Francisco Goi), pomysłowego slapsticku (socrealistyczne „Podaj cegłę” Aleksandra Kobzdeja) czy amerykańskiego filmu czarnego (noirowy komiks stworzony na kanwie „Nocnych jastrzębi” vel „Nocnych marków” Edwarda Hoppera).

Należy również zaznaczyć, że chociaż punkt wyjścia każdej historii zebranej w „Ars gratia artis…” stanowi konkretne dzieło sztuki, autor często przemyca w opowieści aluzje do innych prac danego artysty, czego dobrym, choć nie jedynym przykładem jest epizod „Stworzenie Adama”, z werwą żonglujący wizualnymi cytatami z obrazów angielskiego mistyka Williama Blake’a.

Reasumując: ukazujący się pod szyldem oficyny Kurc zbiór graficznych opowieści Grzegorza Weigta to inteligentna, erudycyjna, przezabawna i fascynująca podróż po uniwersum sztuki, ale i ludzkiej wyobraźni. Jeśli kochacie komiksy Gradimira Smudji (eksperta od humorystycznej immersji w „rzeczywistość” arcydzieł sztuki malarstwa), „Ars gratia artis…” również podbije wasze serca.
Grzegorz Weigt: „Ars gratia artis. Malarstwo z dymkiem”. Kurc. Koluszki 2021.